Bieg okresu wypowiedzenia umowy o pracę a obowiązek wykorzystania przez pracownika urlopu udzielonego w okresie wypowiedzenia
Kodeks pracy wprowadza szczególne zasady dotyczące określania chwili końcowej okresu wypowiedzenia umowy o pracę, o ile ustawowy okres wypowiedzenia określony jest jako tydzień, miesiąc albo ich wielokrotność. Okres wypowiedzenia liczony w tygodniach kończy się zawsze w sobotę. Okres wypowiedzenia liczony w miesiącach upływa w ostatnim dniu miesiąca.
Przepisy prawa pracy nie regulują daty początkowej okresu wypowiedzenia. W publikacjach internetowych wielokrotnie napotyka się informację, że okres wypowiedzenia umowy o pracę liczony w miesiącach rozpoczyna swój bieg w pierwszym dniu kolejnego miesiąca kalendarzowego. W świetle tego zapatrywania należałoby stwierdzić na przykład, że w przypadku wręczenia pracownikowi wypowiedzenia w środku miesiąca – w okresie przypadającym pomiędzy wręczeniem wypowiedzenia a ostatnim dniem miesiąca – okres wypowiedzenia w ogóle nie biegnie.
Powyższy pogląd wynika z historycznych zapatrywań prawnych. Na przykład w wyroku Sądu Najwyższego z 8 listopada 1988 r. (I PRN 48/88) czytamy: „z przepisu art. 36 § 1 pkt 2 i 3 oraz § 3 k.p. wynika, że okres wypowiedzenia umowy o pracę oznaczony w miesiącach rozpoczyna się z pierwszym dniem miesiąca, a nie z dniem złożonego przed rozpoczęciem tego okresu oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę”. Jakkolwiek powyższe zapatrywanie jest zakotwiczone w dawnych wypowiedziach komentatorów oraz wyrokach sądów – to zapatrywanie jest nietrafne, ponieważ definitywnie utraciło już aktualność.
Współcześnie zasadniczo bezdyskusyjnie przyjmuje się, że oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę powinno być rozpatrywane zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi oświadczeń woli. Te zasady wynikają z przepisów Kodeksu cywilnego, ale znajdują zastosowanie do czynności z zakresu prawa pracy na mocy art. 300 Kodeksy pracy („W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.”). Zgodnie z art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego – oświadczenie woli , które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Pogląd, zgodnie z którym bieg okresu wypowiedzenia umowy o pracę rozpoczyna się z chwilą wręczenia pracownikowi oświadczenia pracodawcy został wielokrotnie potwierdzony w orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. w wyroku z 23 marca 2017 r. IV P 228/16).
Sztandarowym przykładem sytuacji, w której przywołana wyżej dyskusja prawna przekłada się na sferę praktycznych działań pracodawcy, jest dążenie pracodawcy do skierowania pracownika na urlop w okresie wypowiedzenia. W okresie wypowiedzenia pracownik ma obowiązek wykorzystania urlopu, jeżeli tylko pracodawca mu tego urlopu udzieli (art. 1671 Kodeksu pracy).
Warto wiedzieć, że fakt, iż w publikacjach z zakresu prawa pracy można natrafić na dwa, opisane powyżej, sprzeczne poglądy dotyczące chwili początkowej biegu okresu wypowiedzenia – nie jest dowodem na istnienie w tym zakresie sporu prawnego, ale wynikiem powielania poglądu zdezaktualizowanego. W świetle poglądów współczesnych – bieg okresu wypowiedzenia umowy o pracę rozpoczyna się z chwilą, w której oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę dotarło do adresata tego oświadczenia. Pracodawca jest natomiast uprawniony do jednostronnego skierowania pracownika na urlop bezpośrednio po wręczeniu pracownikowi wypowiedzenia. W szczególności – nie ma podstaw, aby twierdzić, że pracodawca może przymusić pracownika do wykorzystania urlopu dopiero od najbliższego poniedziałku, czy też dopiero począwszy od pierwszego dnia kolejnego miesiąca.